RIVM briefing, het OMT en een intelligente (AI) Corona exit strategie en regionale verschillen.

Vanochtend was het weer zo ver, de wekelijkse briefing. Gelukkig eindelijk een eerste indicatie van het aantal personen dat corona heeft gehad, het ligt om en nabij de 3 %. Dat betekent dat ca. 0,5 mlj mensen de ziekte Covid19 hebben meegemaakt. Dit houdt tevens in dat dit aantal een factor 20 hoger ligt dan het aantal door het RIVM geregistreerde positief geteste mensen (25.000). Het zit ook een factor 20 af van de 60 % die we nodig zouden hebben voor groepsimmuniteit. Wel met de kanttekening erbij dat het zeer ongewis is of 60 % wel voldoende is, omdat we geen idee hebben van de effectiviteit van de opgebouwde antistoffen. Een ander punt is het aantal slachtoffers dat deze strategie zou gaan kosten. Als we het huidige totaal aantal doden voorzichtig op ruim 6000 inschatten, dan komen we uit op 120.000 slachtoffers indien we dit lineair doortrekken.

Jammer dat het RIVM met name vragen over de exit strategie steevast doorverwijst naar het OMT. Helaas geeft het OMT op geen enkele wijze inzicht hoe en waarom zij tot bepaalde keuze komt en welke afwegingen er hebben meegespeeld. Veel Kamervragen over mondkapjes, maar geen enkele wetenschappelijk onderbouwing door onderzoek en feiten. Na lang trekken kwam er toch heel voorzichtig een antwoord dat, als de schaarste voorbij is, in bepaalde gevallen mondkapjes toch te overwegen zijn. Het lijkt wel of er afspraken zijn gemaakt wat het RIVM wel en niet naar buiten mag brengen. En of er schaarste is kun je heel eenvoudig afmeten aan het feit dat ik bij bol.com geen mondkapjes kan bestellen omdat ze uitverkocht zijn. 

Interessant was ook de vraag of de exit strategie regionaal specifiek moet zijn. Ik kijk daar iets anders tegen aan dan het RIVM. Als je bedenkt dat het virus alleen onder controle kan worden gehouden door een effectieve R0 die kleiner dan 1 is, zeg 0,9 om een zekere neerwaartse druk te garanderen, dan weten we dat dat volgens de schatting van RIVM nipt te realiseren is. Die vereiste 0,9 geldt voor alle regio’s, daar valt niet aan te ontkomen en is onafhankelijk, zoals ik al in een eerder blog heb vermeld, van het niveau van het aantal besmettingen. Dan kun je er ook maar beter voor zorgen dat het aantal besmettingen voor alle regio’s zo laag mogelijk is. Modellen laten ook zien dat als er weer verkeer op gang komt dat regio’s elkaar snel kunnen besmetten. Het liefst wil je ook gelijk oplopen met de inspanningen in het buitenland. Dan is er ook geen reden meer om grenzen dicht te houden, maar natuurlijk wel alle andere maatregelen handhaven. Immers de relatieve besmettingsgraad is dan gelijk en de effectieve R0 ook. Indien je nog in staat bent een additionele maatregel te verzinnen om de effectieve R0 lager te krijgen, dan is het wel zinvol om daar te beginnen waar veel besmette personen zijn, dat levert immers in absolute aantallen het meeste resultaat op.

En nu komt het punt waar het om draait, bij die 0,9 behoort een bepaald pakket van maatregelen die tezamen tot die effectieve R0 waarde van 0,9 leidt. Het enige wat je wel specifiek zou kunnen doen is het spelen met maatregelen, maar tezamen moet het weer resulteren in een effectieve R0 van 0,9. Dus veel speelruimte heb je niet. Tenzij … u voelt hem al aankomen, we track en trace gaan toepassen en meer gaan testen. Maar ik heb nog steeds de indruk dat testen een beperkende factor is. Minister Hugo de Jonge praat daar omheen door de zeggen dat iedereen binnen het beleidskader getest kan worden, maar het gaat natuurlijk om de testen die je nog additioneel zou willen doen, politie, brandweermensen, en het allerbelangrijkste na het testen van zorgmedewerkers is testen voor de track en trace faciliteit.

Ja u leest het goed in plaats van app zeg ik nu faciliteit. Dat komt omdat nu een heel aantal wetenschappers zeer serieuze vragen hebben over de app. En ik vrees dat je er zo maar een jaar of wat wetenschappelijk onderzoek mee kunt vullen. En ik wil die app gisteren al hebben. Ik ben evenwel bereid dat ding binnen een paar maanden door wat beters te vervangen. 

Maar stel nu eens, zo werd er gevraagd, dat het hele app feest niet gaat. Hoe gaan we dan verder met de exit strategie.

Maatregelen schrappen is niet of nauwelijks mogelijk want dan steekt het virus de kop weer op en de app is nu juist bedoeld om gedeeltelijk of misschien geheel het social distancing verhaal te vervangen, want we moeten hoe dan ook een effectieve R0 van 0,9 halen. En we moeten er helaas net zolang mee doorgaan tot er ziekte mitigerende medicijnen zijn, een vaccin is ontwikkeld of groepsimmuniteit is bereikt. En vergeet die groepsimmuniteit maar weer want zelfs op het huidige niveau van het aantal besmettingen zal het het nog jaren duren voor we dat bereikt hebben.

Het alternatief voor de app is dat de GGD dat weer oppakt en daar kunnen we morgen al mee beginnen, met de testen die we nu over hebben. Dus gewoon aan de mensen vragen zelf een tracking app te installeren die zij alleen zelf kunnen inzien als geheugensteuntje waar ze de afgelopen paar dagen geweest zijn. Stel dat zich per dag 20.000 mensen in ons land een beetje bibberig voelt, een kuchje heeft of eventueel een kriebeltje in de neus. Die moeten dan worden getest. Een groot deel daarvan is naar verwachting besmet met corona, naast hooikoorts en andere ziektes. Stel dat daarvan 5000 mensen per dag corona positief zijn. Dan moeten die in quarantaine. Stel dat we zo’n 50 contacten per besmet persoon weten te traceren. Dan levert dat 250.000 mensen op die in principe in quarantaine moeten. Of je moet ze testen natuurlijk, want in die groep verwacht je ongeveer 5000 besmette gevallen. De eerste groep van 20.000 zul je traditioneel 1-1 moeten testen. De tweede groep van 250.000 kan veel slimmer getest worden door de methode van de universiteit van Goethe toe te passen, die ik in een eerder blog heb genoemd. Misschien kan je het aantal testen dan wel beperken tot 25.000. Tezamen 35.000 testen om zeer selectief 5000 besmettingsbronnen te elimineren. Deze getallen zullen recht evenredig met het huidige geregistreerde ziekenhuisopnames omlaaggaan. Dus tegen de tijd dat dat aantal geen 200 maar 20 bedraagt dan hebben we 3.500 test per dag nodig. Dat is redelijk overzichtelijk. Met een app werkt het overigens precies zo. Aardige bijkomstigheid is dat deze procedure zijn eigen gelijk of ongelijk gaat bewijzen wat de effectiviteit van de methode betreft. En als dat effectief blijkt te zijn, dan hebben we bij elke ronde minder testen nodig. Verder is het een zelflerend systeem dat gaande weg steeds slimmer wordt en op grond van statistische testen zichzelf bijstuurt. Daar word ik nou blij van. De intelligentie is weliswaar artificial (AI) maar ik denk dat onze premier Mark Rutte van deze intelligente startup van de economie ook blij wordt.

Kortom als het OMT straks met een exit plan komt dan moeten deze zaken benoemd worden. Het OMT moet opening van zaken geven. Dus op welke wijze kan de effectieve R0 onder de 0,9 worden gehouden tijdens de exit transitie.