RIVM briefing over Corona strategie aan de Tweede Kamer moet anders

Uit mijn vorige blog zal u duidelijk zijn geworden dat ik teleurgesteld was over de presentatie van 18 mrt 2020 aan de Tweede Kamer. De variant die het RIVM schetste (mijn variant nummer 5) blijkt in mijn simulaties absoluut niet realistisch te zijn. In de praktijk blijkt dat ook. De lijn waar we in Nederland nu op zitten komt meer overeen met een ietwat afgezwakte vorm van lockdown. En dat is ook de variant waar we nu dus bewust of onbewust in verzeild zijn geraakt. De presentatie van 25 maart gaf gelukkig iets meer inzicht en de invloed van diverse genomen maatregelen. De schatting van de effectieve R0 was voorzien van een betrouwbaarheidsinterval. Bij de waaier van curves had ik nog graag het meest waarschijnlijke scenario geplot willen zien met betrouwbaarheidsinterval. Op de verticaal stond het aantal opgenomen IC-patienten uit.

Het aantal nieuwe besmettingsgevallen is de maat waarop je moet sturen met maatregelen, omdat dat het meest direct verandert als de verspreidingssnelheid verandert. Helaas kennen we dat aantal niet. De volgend beste maat is het aantal door middel van testen gedetecteerde aantal besmettingen, maar dan moet het criterium om te gaan testen in de tijd niet te veel veranderen. Als nummer 3 in de rij hebben we het aantal ziekenhuisopnames, dat is een maat die m.i. een redelijk betrouwbaar indicatie vormt hoe het virus zich ontwikkelt. Dus daar moeten we maar naar kijken om te zien of maatregelen effect hebben  of niet. Hoewel van fijnzinnig sturen natuurlijk nog helemaal geen sprake is. Je bent al blij als maatregelen überhaupt een positief effect opleveren. Als tweede proberen we nog steeds op de IC-capaciteit te sturen.

Ik weet niet welke informatie het RIVM aan het cabinet verstrekt waarop het cabinet haar beslissingen neemt, maar het feit dat Mark Rutte steeds beweert dat de aanbevolen maatregelen door het RIVM bijna altijd 1 op 1 worden overgenomen is zorgelijk te noemen. Ik geef de voorkeur aan een multidisciplinaire aanpak.

Mocht u inmiddels gaan denken dat ik niet al te veel vertrouwen in het RIVM heb, dan kan ik u verzekeren dat dat niet het geval is. Ik vind het fantastisch dat we zoveel expertise hebben in Nederland. Dat neemt overigens niet weg dat ik mijn geuite kritiek in mijn vorige blog onverminderd handhaaf. En ik vind dat er meer openheid moet zijn van wat je van het palet van maatregelen mag verwachten, inzicht van afzonderlijke maatregelen en hun impact.

Bovenstaand is ook nodig om het toetsen van het beleid door de Tweede Kamer goed mogelijk te maken. In dit stadium moet ik misschien woord toetsen niet gebruiken. Ik heb steeds gezien dat de leden van de Tweede Kamer op het puntje van hun stoel zaten en meedachten. Zeg me waar jullie problemen mee hebben er we gaan vanuit de politiek er iets aan doen. Mondkapjes: gaan we regelen. Beademingsapparatuur: wordt aan gewerkt. Testmateriaal: we nemen actie. Allemaal positieve acties.

Niet te min moet er kritisch worden meegedacht.

Laten we eens kijken welke vragen we aan het RIVM kunnen en moeten stellen die voor het vervolg van de epidemie relevant zijn.

Met alle toch wel draconische maatregelen die we hebben genomen had je eigenlijk verwacht dat de R0 wel een factor 5à 10 kleiner zou zijn geworden, waardoor we het virus fluitend onder controle zouden krijgen. Maar dat is niet het geval. We komen niet verder dan een factor 2 à 2,5 en dan bekruipt je toch het gevoel dat er ergens een levensgroot lek zit. 

Ik heb de vragen in een paar groepen ingedeeld:

Q1 Is het verspreidingsmechanisme misschien toch ietsjes anders dan we nu denken? (via lucht, aanraken, deurknoppen, plastic zakjes in supermarkt). En hoe verhoudt zich dat?

Q2 Leveren de mensen die nu onder de radar ziek zijn een grote bijdrage in de verspreiding? Kunnen we  een steekproef nemen en testen om dat percentage van virus verspreidende mensen te bepalen? Is dat al gebeurd? Zo nee, waarom niet?  Wat is de bijdrage van spelende kinderen? Of laten we dit nu alleen maar toe als verkapte strategie om via jonge mensen toch groepsimmuniteit op te bouwen?  In de categorie onder 50 jaar vallen in ieder geval de minste dodelijke slachtoffers en misschien valt de blijvende schade aan de longen ook mee. En het ook mogelijk dat we niet aan ontkomen.

Q3 Wat is het percentage van mensen die de ziekte Covid-19 al hebben doorgemaakt? Er wordt aan bloedmetingen gewerkt om antistoffen te meten. Waarom duurt dat zolang? Een eerste indicatie op een steekproef is toch al voldoende? Kan dat niet binnen een paar dagen? Dus, hoever zitten we al richting groepsimmuniteit? Alle getekende curves van het RIVM gaan uiteindelijk allemaal naar nul. Dat betekent dat er een inschatting is gemaakt van de mate van invloed van het maatregelen palet op de R0. Hoe groot is die factor? Wat is de spreiding hierin? Waarom is de R effectief nu op 1 geschat, terwijl alle geproduceerde curves naar nul gaan en dus uitgaan van een uiteindelijke R effectief kleiner dan 1.

Q4 Wat is eigenlijk de reden dat de 95+ groep zo’n lage mortaliteit kent voor Covid-19? Is die groep sowieso een sterke groep? Hebben ze 90 jaar geleden een vergelijkbare ziekte meegemaakt en zijn zij er dus nu beter tegen bestand?

Q5 Wat leren we van andere landen, met zeer uiteenlopende maatregelen? Moeten we nog slimmere maatregelen verzinnen met een lagere impact op de economie? Mondkapjes, handschoenen in de supermarkt, of iets anders. Is het een idee om daarvoor een prijsvraag uit te schrjiven?

Q6 Wat is de prognose van het percentage mensen als functie van de tijd dat de ziekte heeft doorgemaakt, voor het meest waarschijnlijk scenario en met betrouwbaarheidsinterval? Dit is uitermate belangrijk omdat daarmee een belangrijk uitgangspunt voor exit strategie wordt aangegeven, zonder het risico te lopen dat het virus de kop weer opsteekt.

In de volgende presentatie hoop ik dat RIVM dit aanvult met andere nuttige info voor beleidsmakers.

Met name het antwoord op vraag Q6 onder verschillende scenario’s moet worden aangeleverd, waarop de politiek een keuze kan gaan maken. En dat gaat niet gemakkelijk worden. Want ik ben bang, dat er stevige knopen moeten worden doorgehakt.

En bovenal: act fast, no hesitation, be not afraid for mistakes, no regret.

Een mooie taak voor het RIVM en de politiek en al diegenen die er een positieve draai aan willen geven.