Gelukkig nog een Corona maatregel om een Exit strategie mogelijk te maken.

Achteraf gaan we ons hopelijk bezinnen over hoe we in dit Corona horror scenario terecht zijn gekomen. Zijn wij zelf de oorzaak van deze ellende? Gaan we wel duurzaam genoeg met de aarde om? Het legt wel bloot hoe kwetsbaar ons ecosysteem is. Moeten we op dezelfde voet door gaan met onze intensieve veehouderij? Geen nieuwe vragen natuurlijk. Maar hoe groot moet de ramp worden voor we er serieus werk van gaan maken? Of is het zodra Corona geweest is, weer als vanouds economische groei en na ons de zondvloed? Maar goed nu even geen tijd om al te filosofisch te worden. We moeten het probleem oplossen.

In mijn vorige blog heb ik u op hoofdlijnen 3 mogelijke Corona-exit scenario’s geschetst, waarvan de eerste 2 dermate rampzalig zijn dat alleen nog scenario 3 overblijft. En ik ben blij dat het kabinet daar nu vol op inzet. En ik neem maar aan dat het idee van groepsimmuniteit geheel van de baan is. En dat is maar goed ook, want we weten niet eens zeker of dat wel zo effectief bescherming gaat bieden voor nu en laat staan in de toekomst. We hebben simpelweg geen idee. Dat kunnen we niemand kwalijk nemen, het is wat het is. In deze blog neem ik u mee langs een aantal redenaties die langskwamen in de persconferentie van het Kabinet gisteravond, de RIVM-briefing en het Kamerdebat van vandaag 8 april. 

Goed dat het Kabinet met het voornemen is gekomen om gebruik te gaan maken van apps om Corona besmettingen te traceren. En dat zal hard nodig blijken. Het door mij geschetste exit scenario 3 is geen gemakkelijk scenario. Je moet het meer als het minst pijnlijk zien. Helaas zitten we in een enorm spagaat, waar we weer uit moeten zien te komen. Ik wil u laten zien waarom het nodig is om met alle beschikbare middelen zo snel als mogelijk het aantal nieuwe besmettingen tot nul te reduceren en ook om de zorg te ontlasten door het benodigde aantal Corona IC-bedden te reduceren. Dat heeft te maken met het feit dat we nog mijlenver afzitten van een mogelijke groepsimmuniteit. 

Ik schat de nu opgebouwde groepsimmuniteit op een handjevol procenten. Stel dat dat 5 % is, dan verlaagt dat de effectieve R0 met een factor 0,95. Niet veel, maar alle beetjes helpen. Maar vanwege datzelfde feit, kunnen we ons nu geen verlichting van maatregelen permitteren, omdat het risico te groot is. De IC-buffer zit al bijna tot de nok toe vol. Bij de Corona uitbraak hebben we dankbaar gebruik kunnen maken van een lege buffer, maar als er nu iets fout gaat staan we met de rug tegen de muur. Dan volgt direct medisch code zwart. Dus dat is uitermate riskant. Niet doen dus. 

Dat betekent dat we, zolang we geen alternatieve maatregelen hebben, de huidige maatregelen moeten handhaven totdat de buffer een eind is leeggestroomd. Het genoemde aantal van 750 IC-bedden bezet is natuurlijk arbitrair, maar niet onredelijk, onder de voorwaarde dat het virus onderhand al bijna geen nieuwe besmettingen meer veroorzaakt.

Een tweede reden om het op deze manier aan te pakken is van meer systeemtechnische aard. Het is ook meteen een hele fundamentele reden. Stel dat we op zeker niveau het aantal nieuwe besmettingen constant gaan houden door de effectieve R0 gelijk aan 1 te maken, dan betekent dat dat de instroom naar de ziekenhuizen ook constant blijft en daarmee blijft ook de gebruikte IC-capaciteit constant. Bij deze situatie hoort een bepaald pakket van maatregelen. Dat is onafhankelijk van het evenwichtsniveau waarop het systeem zich bevindt.  Maar dan is de keuze snel gemaakt, zorg dat het niveau zo laag mogelijk is, dus in de buurt van nul nieuwe besmettingen. Dat betekent weer dat je liefst zoveel mogelijk middelen moet inzetten om dat te realiseren. Gelukkig wordt daar nu vol op ingezet.

Ik hoop hiermee ook de redenatie van OMT en RIVM te ondersteunen. Na mijn eerdere kritiek is het nu tijd om een compliment te maken over de briefing van het RIVM. Opvallend was de veel realistischer schatting van ongeveer 0,75 van de effectieve R0, weliswaar, nog met een behoorlijk bandbreedte. Hiermee zou de R0 in totaal met een factor 2/0,75=2,7 kleiner zijn geworden. Dat is minder dan ik op grond van de genomen maatregelen had ingeschat en verwacht. Daarmee moet ik helaas toch weer terugkomen op het levensgrote lek dat ergens zit. Laten we hopen dat we de lijnen waarlangs besmettingen ontstaan beter in kaart kunnen brengen met de apps die we gaan gebruiken door middel van track en trace. Dan komen die lekken ook boven water, zoals misschien de thuiszorg, verpleeghuizen, virus rondpompende airco's, enz. En daarnaast gebruiken we de apps voor het opsporen van besmettingshaarden in combinatie met slimmer en intelligenter testen. Hier vindt u een voorbeeld van testen ontwikkeld door de Goethe Universiteit die de testcapaciteit kan vergroten met dezelfde middelen. Maar je kunt zo'n test ook gebruiken om een Corona besmetting ergens in een grote groep op te sporen. Kortom, verzin nog meer listige methoden om spelden in hooibergen op te sporen. Voer voor statistici lijkt me.

Ik hoop hiermee de vaak voorgestelde redenatie te ontkrachten om de IC-capaciteit permanent uit te breiden om daarmee het opstarten van de economie te vergemakkelijken. Dat is simpelweg geen goede redenatie, omdat een kleine verandering in de IC-capaciteit niet een overeenkomstige kleine verandering in het aantal nieuwe besmettingen geeft. De enige juiste keuze is dat je op een zo klein mogelijk benodigde aantal IC-bedden moet mikken. Maar wellicht nog belangrijker is dat hiermee de ieders persoonlijke kans om besmet te worden tot aanvaardbare proporties wordt teruggebracht. Dat moet de mens toch geruststellen.

Voor het weer aan de gang slingeren van de economie, nadat bovenstaand is gerealiseerd, kunnen we de nu genomen maatregelen helaas niet loslaten. Bij loslaten moeten we de effectieve R0 immers onder de 1 houden, anders hebben we binnen de kortste keren weer een uitbraak. Stel dat we de effectieve R0 uiteindelijk op 0,9 willen houden. Dan kunnen we de maatregelen slechts zodanig loslaten dat de effectieve R0 met een factor 0,9/0,75=1,2 toeneemt. Misschien dat je daarmee de kinderen naar school kunt laten gaan, maar je slingert er niet de economie mee aan. Hoe kunnen we uit deze impasse komen?

Het antwoord is simpel. Je moet andere maatregelen nemen. Zoals apps, in combinatie met testen en misschien voorlopig nog met veel handen wassen en 1,5m afstand houden. Hiermee belanden we dan in de inmiddels bekende toekomstige 1,5m economie. Wat is hiervoor nodig? Welnu, deze nieuwe combinatie van maatregelen zal dus bij elkaar minstens een factor 3 reductie moeten leveren willen we gewoon aan het werk kunnen gaan. Dat is de insteek. En ik nodig u natuurlijk van harte uit om met een alternatief idee te komen die een factor 3 of een gedeelte daarvan kan bewerkstelligen. Op die manier genereren we een artificial beschermingsmechanisme als alternatief voor de natuurlijke groepsimmuniteit.

En we kunnen er maar beter wat aandacht aan besteden, want als je volgend jaar met Corona-Nasty van doen krijgt, die een slag dodelijker blijkt te zijn met een R0 van 6, dan moeten we er toch al een beetje over nagedacht hebben…

Ik wil toch even positief afsluiten. Gelukkig worden er elke dag door ziekenhuis en zorginstellingen op eigen initiatief nieuwe maatregelen genomen en uitgetest. Verder hebben we inmiddels wat meer ervaring met thuiswerken kunnen opdoen. Wat normaal niet eens bespreekbaar was is nu gewoon gebeurd. Laten we hopen dat dat een blijvertje wordt, met minder files. En dan al die ondernemers die nu super creatief aanpassingen in hun bedrijfsvoering doorvoeren en alternatieven bedenken. Goed om die dynamiek en wilskracht te zien.